Genel Araştırma

Her türün insanlarda olduğu gibi bir adı vardır ve bu ad 2 kelimeden oluşur. Bunlardan birincisi o canlının cins adı, ikincisi ise tür adıdır ve bu adlar sistematiğin başlangıç yılı olan 1753’den beri latince olarak ve iki isimli (binominal ) yazılır. Örneğin dağlarımızda doğal yetişen pembe gül’ün adı Rosa canina’dır. Burada Rosa gül cinsinin, canina ise tür’ün adı olup tür adıdır. Esasında bu adın tam yazılışı bu isimlerin sonuna, bu türü dünyaya ilk tanıtan kişinin adı veya kısaltılmışı da eklenerek yazılması gerekir. Örneğin pembe gül’ün adının tam yazılışı Rosa canina L. Olmalıdır. L. Bu türü tanıtan kişinin yani Linneaus (Linne okunur)’un adının kısaltılmış şeklidir. Herhangi bir yazı içinde bitkilerin latince isimleri, dikkat çekmek için, italik harflerle yazılır. Bitkiler 1700 lü yıllara kadar kısa tanımları sayılabilecek birkaç kelime ile adlandırılırdı. Örneğin yumurtamsı yapraklarının kenarları sivri dişli kavak gibi. Linne’nin Species Plantarum adlı eserinin yayın tarihi olan 1753 den beri bitkiler iki adla anılmakta ve bu ad bütün dünyada aynı olmaktadır. Bunlardan birincisi cins adıdır, ikincisi epitet, yani tür adıdır. Bu sisteme binominal sistem denir. Örnek: Pyrus malus L. Elma Bitkinin cins adı daima büyük harfle, tür adı (epiteti) ise daima küçük harfle başlar. Bitki adlarının sonuna, bilim dünyasına ilk tanıtan kişinin adı veya kısaltılmışı yazılır. Adı tek harfle kısaltılan tek kişi Linne’dir. Epitet, iki isimli olması durumunda Capsella bursa-pastoris (L.) Medik şeklinde yazılarak son iki isim birleştirilir. Türün, eğer varsa tür altı kategori yani alttür (subspecies) ve varyete adları da daima küçük harfle başlar. Örnek: Juniperus communis L. subsp. nana Syme (Cüce ardıç) Bitkilere verilen tür adları (epitet’ler), bitkinin ya morfolojik özelliklerinden, ya yetiştiği coğrafik veya ekolojik ortamlardan, ya bir kişinin ya da yer adından gelir. İsimlerin latince olma zorunluluğu olduğundan verilen isimler latinceleştirilir. Juniperus foetidissima Willd. (Kokar ardıç) Juniperus drupacea Lab. (meyvesi drupa tipinde) Juniperus phoenicea L. (Finike ardıcı) Ferula longipenduculata Peşmen (uzun pedunkullu Çakşır) Ferula halophila Peşmen (tuzcul alanda yetişen Çakşır) Iris nectarifera A.Güner (Nektar taşıyan süsen) Abies nordmanniana (Stev.) Spach (Nordmann Göknar’ı) Pentapera bocquetii Peşmen (Bocquet’den) Geranium davisianum Peşmen et Güner (Davis’den) Potentilla anatolica Peşmen (Anadolu’dan) Lathyrus bitlisicus Peşmen (Bitlis Burçağı) Aubrieta anamasica Peşmen et Güner (Anamas’dan) Yetişme ortamından türetilmiş epitetler: Pinus sylvestris L. (sarıçam, ormandan) Ferula halophila Peşmen (Çakşır, tuzculdan) Kişi adından türetilmiş epitetler: Abies nordmanniana (Stev.) Spach Pentapera bocquetii Peşmen et Güner Ekimia bornmuelleriana (hem cins, hem de tür adı 2 ayrı botanikçiye izafeten verilmiştir. Coğrafik yer adından türetilmiş epitetler: Juniperus phoenicea L. (Finike’den) Potentilla anatolica Peşmen (Anadolu’dan) Lathyrus bitlicus Peşmen (Bitlis’ten) Aubrieta anamasica Peşmen et Güner (Anamas’dan) Coğrafik yön adından türetilmiş epitetler: Picea orientalis (L.) Link (doğulu) Linnea borealis L. (kuzeyli’den) Celtis autralis L. (güneyli’den) Helianthemum occidentale Willk. (batılı) Tip Örnek: Bir bitki örneğinin dünyaya tanıtılması sırasında kullanılan ve genellikle o bitkiyi en iyi şekilde temsil ettiğine inanılan örnektir. O bitkini toplandığı yere tip lokalite veya Locus Typicus denir. Aynı bitki birden fazla kişi tarafından farklı adlarla tanımlanırsa, bunlardan ilk tanım geçerli kabul edilir, öbürleri eş ad (sinonim) olur. Örnek: Pinus nigra Arn. (1785), Sin.: Pinus fenzlii Ant. et Kotschy (1867) ÇOK ÖNEMLİ: Bir yazı içinde geçen latince bitki isimleri, diğer yazılardan kolay ayrılması için, diğer yazılardan farklı (italik veya koyu vb.) yazılır.