Göllerde Su Hareketleri

Bu hareketler birkaç grupta toplanabilir.

a-       Çalkantı: Bir göl suyunu oluşturan moleküllerin düzensiz ve her yönde çeşitli hızda ki hareketlerinin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Çalkantı, rüzgar veya başka etkenlerle gölde daha belirgin su hareketlerine dönüşür.

Büyük su hareketleri;

1-      Periyodik (Dalga):  Bunlar rüzgarın etkisiyle meydana gelir. Bu nedenle çeşitli şekil ve büyüklükte olabilir. Örneğin etrafı açık bir arazideki gölde rüzgarın yönü, süresi, şiddeti ile gölün kıyı şeridinin şekli ve derinliği dalgalanmada etkilidir. Su ve büyük göllerde dalgalarda büyük olur. Genel olarak  her dalga bir tepe ve bir çukur bölümden oluşur.  En çukur bölge ile en yüksek bölge arasında ki dikey araya dalga yüksekliği (H) denir. Bir birini izleyen iki tepe arasında ki yatay araya dalga boyu adı verilir. Dalga yüksekliğinin dalga boyuna oranı 1/7 ‘den büyük olursa dalga dengesini kaybederek kırılır.  Dalga tepelerinde köpüklerin görünmesi dalga yüksekliğinin kritik bir düzeye ulaştığını gösterir. Derin sularda dalga hareketleri yavaşlar. Suyun kendisi çok az bir alanda yer değiştirebilir. Dalga yatay olarak ilerler bu özellikte ki sulara bir şamandıra konursa şamandıranın yer değiştirmediği, sadece aşağı yukarı hareket ettiği gözlenir.

Dalgalar su yüzeyine veya dalga şekline göre ilerleyen dalgalar ve duran dalgalar olmak üzere ikiye ayrılırlar. 

·         İlerleyen Dalgalar: Bu tip dalgalar limnolojide önemli değildir daha çok yüzeyde görülür. Su kütlesi yer değiştirmez.  Her su molekülü vertikal ve dairesel bir yol çizerek teorik olarak başladığı pozisyona döner. Böyle dalgalara salınan veya titreşen veya octilation dalga denir.

·         Duran Dalga: Su yüzeyinin periyodik olarak alçalıp yükselmesidir. Burada su molekülleri aynı fazlı  çeşitli hareketler yaparlar. Bu suretle çok fazla su kütlesinin yer değiştirmesine neden olurlar.  Ancak ilerleme olmaz  duran dalga su üzerindeki atmosfer basıncının ani değişmesinden veya şiddetli fırtına sonucu oluşan dalgaların fırtına sonrası yavaşlamasından oluşur. Bu dalgaların boyları oldukça uzun fakat yükseklikleri azdır.

2-      Periyodik Olmayan (Akıntı): Göllerde başlıca 3 türlü akıntı vardır.

·         Vertikal Akıntı: Göllerde az rastlanır. Rüzgarın oluşturduğu ani su akıntısı şeklindedir.

·         Horizontal Akıntı:  Bunlar daha yaygındır. Rüzgarlar tarafından oluşturulur. Rüzgarın yönüne ve kıyı şekli ile havzasına göre değişir.

·         Geri Dönen Akıntılar: Bu akıntılar rüzgarın hız ve süresine bağlı olarak  özellikle termal tabakalaşan göllerde oluşur. Sahile doğru sabit ve kuvvetli esen rüzgarlar birkaç saat sürerse yüzey suyunu sahile sürükler. Burada artan su gölün belirli derinliklerine doğru iner  ancak  metalimnionun daha soğuk ve daha yoğun tabakası ile karşılaşınca metalimnionun üzerinde ve rüzgarın aksi yönünde geri döner. Bu tip bir sirkülasyonda epilimnionun üst tabakasında akıntı sahile doğru iken alt tabakasında aksi sahile doğru olur.

Su hareketleri sucul canlıların dağılmasında önemli rol oynar. Ayrıca besin kaynaklarını sürekli değiştirerek yenilenmesini sağlar. En önemli etkilerinden biri de suyun oksijence zenginleşmesini sağlar. Bunun yanında turbiditenin bir yerde birikerek zararlı olmasını da önler. Bazı canlılar sadece su hareketlerinin bulunduğu  yerde yaşayabilirler. Böyle yerlerde yaşayan canlıların vücutlarında yapışmak ve tutunmak için organlar gelişmiştir. Veya bu canlılar kendilerini su zeminlerine gömerler.