Göllerin Limnolojik Olarak Sınıflandırılması

Verimlilik yönünden göller ötrof, oligotrof ve distrof üç tipe ayrılarak incelenir.

1-      Ötrof Göl: Genellikle derinliği fazla olmayan kıyıları düz ve geniş bir vejetasyon kemerine sahiptir. Epilimnion, hipolimnion oranı büyüktür.

Dipte organik madde birikimi nedeniyle metan ve hidrojen sülfür gazları bulunur. Bu tip dip çamurunda chironomus, chaoborus (Corethra) gibi böcek larvaları karakteristiktir. Ötrof göllerin suları yeşil sarı veya koyu esmer olabilir.Askıntı madde ve plankton bol olduğundan suyun berraklığı azdır. Bu tip göllerde elektrolitler kalsiyum, fosfor ve azot bol, humus azdır. Su , besin maddesi ve kalkerce zengin olduğundan Plankton için iyi bir ortam sağlar. Oksijen yüzeyde bol ise de, derinlere inildikçe azalır. Litoralde, zengin bir bitki topluluğu  görülür, dip faunası tür sayısı oalrak az fakat miktarca zengindir. Chaoborus yüzey sularında bulunur. Bu tip göllerde tatlı su levreyi, sazan, turna gibi sıcak su balıkları için uygun olmakla beraber soğuk su balığına (Alabalık) rastlanmaz.

Ötrof göllerde dip faunası ile plankton arasında kantitatif bir uyum yoktur. Bu tip göller zamanla doğal evrimleşme sonucu gölcüğü ve daha sonra bataklığa dönüşür. Ülkemizde ötrof göle örnek olarak, Akşehir,  apolyont, çekmece, Manyas, mermere, mogan ve terkoz gölleri örnek verilebilir.

Oligotrof Göl:  Bu tip göllerin derinliği fazla kıyı şeridi dardır. Termoklin tabakası geniş epilimnion hipolimnion oranı küçüktür. Dip organik madde bakımından  fakirdir. Su da yüzen plankton ve askıntı maddelerin azlığı nedeniyle elektrolitesi düşüktür. Suyun rengi mavi yeşil ve berraktır. Kalsiyum, fosfot ve azot oldukça az, humik asit çok az veya hiç yoktur. Oksijen yıl boyu fazladır. Kıyıda yüksek bitkiler yok denecek kadar azdır. Dip faunası cins ve miktar 

1-      bakımından zengin chaoborus çok az, chironomidler bol bulunur. Her derinlikte oksijenin bolluğu soğuk suyu seven balıkların (Alabalıklar) yaşaması için uygundur. Ülkemizde oligotrof göle örnek olarak bafa, Beyşehir, eğirdir, hazel, İznik, sabanca gölleri gösterilebilir. Bazı araştırıcılar ötrof ve olşgotrof göllerin ayrılmasında çeşitli alg gruplarının oransal miktarlarının kriter olarak kullanabileceğini ortaya atmışlardır. Bunlardan biri  özellikle Cyanophyceae(Cy) , Chlorophyceae(Ch),  diatomophyceae(Di), Euglanophyceae(Eu) ve desmidiaceae(De) familyalarının tür sayılarına dayandırılmaktadır. Buna göre C=Cy+Ch+Di+Eu/De

C=1 altında ise Oligotrof

C=1 Üstünde ise ötrof olarak tanımlanır.

C değeri  1’den yukarı doğru ne kadar çıkarsa ötrafikasyon o derece ileri demektir. Ancak fitoplankton yıl boyu çok fazla değiştiğinden hesaplamaların Haziran-Ağustos ayları arasında yapılması gerçeğe daha yakın sonuç verir.

2-      Distrof (Bataklık): Akıntısı olmayan ve rüzgar almayan yerlerde çoğunlukla distrof göller oluşur. Bunların yüzeyi gölün içine doğru uzanan geniş bir bitki örtüsüyle kaplıdır. Suyun rengi esmer ve humusludur. Humik asitin yüksek olması nedeniyle pH değeri düşüktür. Koloidal ve humuslu maddeler suyun berraklığını ve elektrolitesini olumsuz etkiler oksijen dip kısımlarda oldukça azdır. Plankton ve bentos tür ve miktar bakımından fakirdir. Khironomidlere arasıra rastlanır ise de Chaoborus her zaman bulunur. Bu 3 tip gölden başka kurak ve çöl ikiliminde görülen alkalin ve tuz gölleri vardır. Alkalin (acı göl) göllerde karbonat miktarı fazla olduğundan pH oldukça yüksektir. Tuz göllerinde buharlaşmanın  yağıştan fazla olması tuzluluğa neden olur. Bu tip göllerde arthropodlardan Artemia cinsinin bulunuşunun  karakteristiktir. Ülkemizde ki iç Anadolu Tuz Gölü buna örnektir. Acı göllere örnek olarak da burdur denizli arasındaki acı göl örnek olarak  verilmiştir.

Ayrıca volkanik göllerde görülen volkan gölleri ve baraj göllerinin kendilerine öz yapıları vardır. Endemik faunalı derin ve eski göllere örnek olarak Baykal gölü verilebilir. Mezozoik kökenli olan bu göl dünyanın en derin gölüdür. Gölde yaşan 384 arthropod türünün %98i ve 38 balık türünün %81’i endemiktir. Bunlardan başka yağışlı aylarda suların çukur alanlarda toplanması veya  karların erimesiyle etkili ve sürekli yağışların birleştiği aylarda oluşan geçici göller veya göletler vardır. Yağışlı baharlarda zengin bir fauna ve floraya sahip olan bu göletlerin suyu sıcakların artması ve yağışların kesilmesiyle tümden çekildiğinde bu bölgenin canlıları kurak mevsimi ya estivasyo halinde geçirir, veya kurbağa ve böceklerde olduğu gibi kuruyan alanlardan uzaklaşırla bu ortama uyum sağlayan canlıların yumurtaları kurak aylarda uzun süre bir diapoz geçirir. Gelişme kış ve ilkbahar gibi suyun bulunduğu çok kısa süre bir evrede tamamlanabilir.