Hareketli eklemler ile ilgili genel bilgiler

Hareketli eklemler, eksenlerine gore 4 tipe ayrılır:

1. Tek eksenli eklemler: Eksen transvers yada vertikaldir. Transvers eksende fleksiyon-ekstensiyon hareketi yapılır. Ginglymus tipi eklemlerde gorulur. Vertikal eksende ic-dıs rotasyon hareketi yapılır. Art. trochoidea tipi eklemlerde gorulur.

2. İki eksenli eklemler: Eksenlerden birisi transvers diğeri de sagittal’dir. Sagittal eksen etrafında abduksiyon-adduksiyon hareketi, transvers eksen etrafında da fleksiyon-ekstensiyon hareketi yapılır. Bu hareketlerin kombinasyonu ile sirkumduksiyonda yapılabilir. Art. ellipsoidea ve art. sellaris tipi eklemlerde gorulur.

3. İkiden fazla eksenli eklemler: Transvers, sagittal ve vertikal eksenlere ilaveten bircok tali eksenleri vardır. Bu eklemlerde butun hareketler yapılabilir. Art. spheroidea tipi eklemlerde gorulur.

4. Belli bir ekseni olmayan eklemler: Bu grup eklemlerde sadece kayma hareketi yapılır. Art. plana tipi eklemlerde gorulur. Hareketli eklemler, eklem yuzlerinin sekline gore 7 tipe ayrılır:

Ginglymus (art. trochlearis): Bu tip eklemlerin sadece transvers ekseni vardır. Artt. interphalangeales, art. humeroulnaris ve art. talocruralis gibi.

Art. bicondylaris: Hareket yonunden ginglymus grubuna benzer. Ondan farkı cok az ic ve dıs rotasyon hareketlerinin bu tip eklemlerde yapılabilmesidir. Art. genus ve art. temporomandibularis.

Art. trochoidea: Tek ekseni (vertikal) vardır. Art. radioulnaris proximalis, art. radioulnaris distalis ve art. atlanto-axialis mediana.

Art. ellipsoidea (art. condylaris): Sagittal ve transvers olarak iki ekseni vardır. Art. atlantooccipitalis, art. radiocarpalis, artt. metacarpophalangeales ve artt. metatarsophalangeales.

Art. sellaris: Transvers ve sagittal iki ekseni vardır. Art. sternoclavicularis, art. carpometacarpalis pollicis ve art. incudomallearis.

Art. spheroidea (art. cotylica): Sagittal, vertikal ve transvers eksenlere ilaveten bir cok tali eksene sahiptir. Bu eksenlerin tumu kullanılarak sirkumduksiyon (daire) hareketi yapılır. Art. humeri, art. coxae, art. humeroradialis ve art. incudostapedialis.

Art plana: Eklem yuzleri genellikle duzdur. Belli bir ekseni yoktur. Bu eklemlerde sadece kayma hareketleri yapılır. Artt. zygapophysiales, artt. intercarpales, artt. intertarsales.

• Art. sellaris ile art. ellipsoidea’da temel hareketlerin kombinasyonu olan sirkumduksiyon hareketide yapılabilir. Art. sellaris’te eklem yuzleri cok az rotasyon hareketine de izin verirken, art. ellipsoidea’da bu harekete hic izin vermez. Hareketli eklemlerde eklem yuzlerinin ayrılmasını onleyen faktorler:

1. Eklem bosluğundaki negatif basınc,

2. Eklem kapsulu ve eklem bağları,

3. Eklemi saran kas ve tendonlar,

4. Eklem yuzlerinin sekli.

Eklemin damarları: Eklemler, eklem cevresindeki arteryel pleksustan beslenir.
Eklemin sinirleri: Eklemler, sinirden zengindir. Eklem kapsulunun her iki tabakasında da sinir sonlanmaları vardır. Artikuler sinirler, eklemi hareket ettiren kasların ve bu kasların
uzerindeki derinin sinirlerinden gelir.

Hilton kanunu; “Bir eklemin duyusunu tasıyan sinirler, eklemi hareket ettiren kasların ve bu kasların tutunma yerlerini orten derinin de duyusunu tasır”.