Antijen çeşitleri nelerdir?

Antijen Çeşitleri:

Antijenler canlıların kalıtsal yakınlığına göre çeşitli adlar alırlar:

Hetero antijenler: Kalıtsal yapı bakımından birbirleri ile ilişkisi olmayan canlılarda karşılıklı olarak antijen özelliği gösteren maddelerdir. Örn. Mikrop antijenleri insanlar için hetero antijendir.

Allo antijenler: Aynı türden ayrı bireylerde karşılıklı olarak antijen özelliği gösteren özel yapıdaki maddelerdir. Örn. Kan grubu antijenleri insan eritrositlerinin yüzeyinde bulunan antijenlerdir ve kişilere göre farklılıklar gösterebilirler.

Oto antijenler: Normalde antijen özelliği göstermediği halde bazı patolojik durumlarda canlının kendi antijenlerine karşı antikor oluşumuna yol açan maddelerdir.

Heterofil antijenler: Kalıtsal yapı bakımından tamamen ayrı canlılarda bulunan aynı yapı ve nitelikteki antijen maddelerdir. Örn. Streptekok bakterisinin bir antijeni ile memelilerin kalp dokusundaki antijenin yapısı birbirine çok benzer.

Tüm canlılarda olduğu gibi mikroplarda da kimyasal yapılarına uygun olarak çoğu kez birden çok antijen maddeleri vardır. Bunlar:

Virüs antijenleri: Organizmaya giren virüsün direk kendide olduğu gibi virüsün üremesi esnasında oluşan bazı enzimlere ve virüsten ayrılarak ortama yayılan alt ünitelere karşılık olarak ta antikor oluşabilir. Virionu oluşturan kısımlar içinde en iyi antijenik özellik gösteren kısım kapsiddir.Bu antijenlere V (virüs) antijenleri denir.

Bakteri antijenleri: Bakterilerin yapısını oluşturan maddelerin çoğu ve bunların ortama salgıladıkları enzim veya toksin yapısındaki maddeler antijen özelliği gösterirler. Başlıca bakteri antijenleri şunlardır:

1.Kapsül antijenleri: Kapsüllü bakterilerde bulunur. Çoğu kez polisakkarit yapısında bazen polipeptid yapısında olabilir. Bazı barsak bakterilerinde ve Salmonella’da Vi antijeni, E.coli’de K antijeni olarak adlandırılır. Isıya dirençli değildir.

Hücre duvarı antijenleri: Genellikle bakterilerin esas hücresel antijenleri hücre duvarında yer alır. Bu antijenlere O yada somatik antijen denir. Isıya,alkole dirençli, formole çok az dirençlidir.

Kamçı antijenleri: Hareketli hücrelerde bulunup H antijeni adını alırlar. Protein yapısında olup ısıya, alkole ve asitlere dirençsizdir ancak formole dirençlidirler.

Fimbria (pilus) antijenleri: Bakterilerde kirpik dışında protein yapısında tüycükler olan pilusların temel yapısını oluşturan pilin bakteriden bakteriye değişir.Piluslar bakterilerin hücrelere ve eritrositlere yapışmasını sağlar bunlara karşı elde edilmiş antikorlar ise bu özelliği engeller.

Hücre dışı antijenler: Bakterilerin hücre dışına, bulundukları ortama salgıladıkları genellikle protein yapısında olan ekzotoksinler ve enzimler bunların arasındadır. Isıtmak veya formolde bekletmek ile ekzotoksinlerin zehirleyici kısımları yıkılır ancak antijen özellikleri bozulmaz. Bu tip toksinlere anatoksin veya formol toksoid adı verilir. Difteri ve tetanos anatoksinlerinde olduğu gibi aşı olarak kullanılırlar.

Spor antijenleri: Gr(+) sporlu bakterilerin sporunda bulunan türe ve cinse özel protein yapısında antijenlerdir.