Kas Hareketi

Tek hücrelilerde kasılma hareketi, sitoplazma içerisindeki miyofibril telcikleri ile meydana getirilmektedir.

Çok hücreli hayvanların hücreleri arasında iş bölümü ilerledikçe, hareket işini üzerine alan ve kasılma (kontraksiyon) için özelleşmiş kas dokusu ortaya çıkmıştır.

Süngerlerde oskulum etrafına dizilmiş bazı hücreler çok yavaş kasılmak ve gevşemek koşuluyla sindirim boşluğuna giren suyu ayarlayabilirler. Bazı süngerlerde yanlarda bulunan porları tek bir kasılabilir hücre kontrol eder.

Sölentereler’de ise birkaç çeşit kasılgan hücre vardır. Hidralar bu grubun yapı ve işlevi bakımından en ilkel kasılgan hücrelerini taşırlar. Bu grupta kasılgan hücreler ektoderm kökenlidir ve hareketin yanısıra bir epitel hücresi olarak koruma, algılama ve tepki görevini de üstlenmiştir. Kasılgan hücrelerin hepsi düz kas görünümündedir. Kas hücrelerinin ilk kez bu grup hayvanlarda boyuna uzadığı görülür.

Solucanlarda düz kaslar bulunur. Yassısolucanlar mezoderm kökenli kas taşıyan en ilkel filumdur. Yuvarlaksolucanlarda boyuna uzamış kasılgan hücreler kasılınca hayvanın enine olan çapı genişler. Arkasından yuvarlak kaslar kasılınca, hayvanın boyu uzar ve böylece hayvanın hareketi sağlanır. Bunlarda vücut sıvısı destek görevi yapar. Halkalı solucanlardaki segmental yapı, hareketi kolaylaştıran bir adaptasyondur.

Yumuşakçalar genellikle yavaş hareket ederler ve çoğunlukla düz kaslara sahip olmalarına karşılık hızlı hareket edenlerde çizgili kaslar da vardır. Çizgili kasa ilk olarak bu hayvanlarda rastlanır.

Eklembacaklılarda daha etkili iskelet sistemi (destek) olan sert iskelet sistemi ortaya çıkmıştır. Hayvanlar aleminde iç ve dış olmak üzere iki tip iskelet vardır. Eklembacaklılardaki dış iskelet kasları içine almıştır. Kaslar, kasılmaları ile vücudun eklemli segmentlerini hareket ettirilir. Çoğunlukla kasları çizgili kaslardan yapılmıştır. Böceklerdeki kanat hareketleri ayrı bir özellik gösterirler. Örneğin çekirgelerdeki kanat hareketi en yavaş olanlardan biridir. Bunlarda kaslar doğrudan doğruya kanat dibine bağlanmıştır. Her sinir impulsu bir kasılmaya neden olur. Küçük böceklerin büyük bir kısmında (bazı kınkanatlılarda, arılarda, sineklerde vs.’de) kanat frekans sayısı çok büyüktür. Bunlarda kaslar doğrudan doğruya kanat diplerine bağlı olmayıp, kasların ritmik hareketleri ile göğüs titretilir ve bu titreme kanatlara iletilerek çarpması sağlanır. Bu tip kaslarda bir impuls 10-20 kadar kas hareketi meydana getirir. Bu durum kasın özelliğinden kaynaklanmaktadır. Merkezi sinir sisteminden gelen impulsdan çok daha önce, mekanik olarak genişleyen kasın kendisi yeniden bir kasılma meydana getirir.