Solucan Gübresi ve Üretimi (1)

Önsöz

En güncel konulardan biri olan ‘’vermikompost’’ solucan gübresine genel bir şekilde değineceğiz. Diğer bir yazımda’da üretimi-maliyeti ve Türkiye’deki geleceğine parmak basacağım.

SOLUCAN GÜBRESİ (VERMİKOMPOST)

Son dönemlerin (Türkiye için) en popüler konularından biri olan solucan gübresi, dünyada düşündüğümüz kadar yeni değil. Solucan gübresinin tarihi 4000 yıl önce Çin’de başlamış. Günümüzde ise ABD’de 50 yıl kadar ve İsrail’de 30 yıl kadar bir geçmişe sahip olan bu gübre üretim tekniğinin en büyük müşterilerini ‘’organik’’ sebze ve meyve üretimi gerçekleştiren çiftlikler tercih ediyor. En büyük özelliği içerisinde hiç kimyasal içermemesi ve tamamen organik, doğaya yararlı bir gübre türü olmasıdır. Özellikle ülkelerinde kimyasal gübreye sınırlama getirilmiş çiftçiler ve üreticiler tarafından yoğunlukla tercih ediliyor. Hemen hemen kimyasal gübreyle aynı maaliyete sahip olan solucan gübresinin en büyük sorunsalı saklama koşullarının ve bekleme süresinin biraz sıkıntılı olmasıdır. Bu sistemin kilit taşını kendisi bir laboratuvar ürünü olan ‘’Kırmızı Kalifornia’’ solucanı (Eisenia  foetida) oluşturmaktadır.

KIRMIZI KALİFORNİA SOLUCANI (Eisenia  foetida)

Özelliklerine değinecek olursak;

• Kütlesi 0.24-1.4 gr, kalınlığı 0.5-0.75 cm, uzunluğu ise 2.5-10.5 cm şeklinledir.
• Minimum 7 derece ve maximum 40 derece  bu standartların aşılması durumunda  bu canlılara  zarar verir.
• Koyu kırmızı renktedir.
• Günde ortalama 1 gr yem tüketirler.
• Güneş ışığına doğrudan maruz kaldıklarında ölürler.
• Ortalama ömürleri 5-6 yıl kadardır.
• Yılda ortalama bir solucan 1500 kokon  (yumurta) bırakır.  Her kokondan ortalama 3-4  yavru çıkar.
• Uygun koşullarda 2000 adet solucan günde ortalama 1 kg gübre üretir.
• Solucanlar hermafrodittir. 9-12. boğumları arasında genital organları vardır.
• Uygun koşullarda 5-7 günde bir ürerler.
• Kokonlar oval ve limon benzeridir. Erginleştikçe renkleri kahverengine döner. Çapları 0.2-0.4 cm kozadan çıkan yavrular 0.4-0.7 cm arasında olur.
• Yavru bireyler açık renkteki sırt iplikleri sayesinde anlaşılır.
• Cinsel erginliğe 9-10 hafta sonra ulaşırlar.
• Üreme mayıs başı, temmuz sonuna kadar aşırı derecede artar.
• 20 derece üreme için en uygun sıcaklıktır.
• En iyi pH aralığı 7-8 arasıdır. Ortam pH’ının asidik olmaması önemlidir.
• Ekolojik önem açısından  toprağın havalanmasında, mikroorganizmalar ve diğer toprak koşullarının normalleşmesinde önemli katkıları vardır.
• Solucanın sindirim sisteminden geçen topraktaki CO2; su artışını önler, ölü hayvansal ve bitkisel hücreleri yok eder ve toprak florasının yenilenmesine yardımcı olur.

Resim 1: Kırmızı Kalifornia Solucanı

KOMPOST (SOLUCAN MAMASI)

Solucanların ana besinine genel olarak kompost  adı verilir. Kompost içerisinde ;

·         Saman-Ot

·         Sebze ve meyve artıkları ( Asitlik oluşturmayacak artıklar olmalı)

·         Talaş

·         Karton

·         Çay veya kahve posaları

·         %80 oranında sığır ve at gübresi

Yazları 40, kışları 60 gün fermante işlemlerinden geçirilip bekletilen kompost solucanların beslenmesi için hazır hale gelmiş olur. Solucanlar asite karşı aşırı duyarlı oldukları için elma-portakal vb artıklar asla komposta karıştırılmamalı.

SOLUCANLARDA ÜREME VE ÇOĞALMA TABLOSU

·         Her bir kokondan ortalama 3 yavru çıktığı düşünülüyor.

·         (A,B,C,D) olarak belirtilenler jenerasyonlardır.

GÜBRE’NİN ÖZELLİKLERİ

•   Organik atığı tükettikleri için çıkardıkları atık da organiktir  ve normal takviye gübrelere oranla 5 kat fazla potasyum ve azot , 7 kat fazla fosfor ve 2 kat fazla kalsiyum  barındırır.

•   Nem oranı da solucan gübresinde oldukça önemlidir (%30 olmalı).
• Solucan  gübresi   içerisinde    %40-55 dolaylarında organik madde , %15-25 humik madde bulunduran; Ph 7.5-9.5, nem oranı %20-30 olan eşsiz bir gübredir.
• 30 yıl boyunca kirletilmiş ve tamamen yitip gitmesine az kalmış olan arazilere uygulandığında 6 ay gibi kısa bir sürede müthiş bir geri dönüş elde edilmiştir.
•  Toprağın ıslahı için birebirdir.
•   Bitkide olgunlaşma süresini 2-3 hafta erkene çeker.
•  Solucan gübresi, sığır gübresi ve diğer gübre çeşitlerine göre kokusuz ve daha ucuz bir türdür.
• Solucan gübresi hacminin 10 katı kadar su tutar.
•  İçindeki humik maddeler; topraktaki ağır metalleri, radyonüklidleri, pestisidleri , zor eriyen ve bitkiye geçmeyen maddelere dönüştürür.

Resim 2: Bir S. Gübresi Üretim Tesisi ( SAS sistemi)

SOLUCAN GÜBRESİNİN KULLANIMI

• Sebzeler için bir avuç (50-60gr), meyve fidanları için 1,5 kg kadar kullanılmalıdır.
•   Kökler gübre ile temas etmeli ve can suyu verilmelidir.
• Yetişkin ağaçlarda taç/gölge iz düşümü 15-20cm derinlikte kazılarak açılan çukura taç/gölge iz düşümünün çapı kadar (taç/gölge izdüşümü 1 m ise 1kg, 2m ise 2kg) gübre konur. Açılan çukur toprakla birleştirilerek sulama yapılır.
•  Dikili sebzelerin etrafı gövdeden 10-15 cm mesafede çember şeklinde açılır. Çukur içine iki avuç ( yaklaşık 100 gr) gübre konularak yan tarafa ayrılan üst toprak ile örtülür ve sulama yapılır.
• Tohumdan fide yetiştirilirken toprağa göre solucan gübresi oranı 3/1 olmalıdır.
•  Saksıda yetiştirilen tüm bitkilerde saksı toprak yüzeyi 1-2 cm kadar sıyrılarak alınır. Sıyrılan yüzey gübre ile örtülerek sulama yapılır.