Fertilizasyon (Döllenme)

Tuba uterinanın ampulla bölgesinde erkek ve dişi gametlerin kaynaşmasıyla gerçekleşir. Spermiumlar dişi genital yollarında 24 saat canlı kalabilmektedir. Yine seconder oositte ovulasyondan sonra 12–24 saat arasında canlı kalmaktadır. Spermium dişi genital sistemine girdiğinde döllenme yeteneğinde değildir. Yani henüz kapasitasyon kazanmamıştır. Kapasitasyon dişi genital yollarında kazanılır ve 7 saat sürer. Kapasitasyon sırasında spermiumun akrozom bölgesindeki glikoprotein kılıf ve seminal plazma proteinleri ortamdan uzaklaştırılır. Kapasitasyon tamamlanması akrozom reaksiyonunun tamamlanmasına izin verir. Akrozom reaksiyonu sırasında şu maddeler salgılanır

• Hyalurinidaz: corona radiata bariyerinin geçilmesini sağlar.
• Tripsin benzeri maddeler: zona pellicudayı eritirler
• Akrozin: spermiumun zona pellicuda içinden geçmesini sağlar.

Fertilizasyon 3 evrede gerçekleşir;

1.      Corona radiataya penetrasyon: dişi genital yollarındaki 200–300 milyon spermiumdan sadece 300–500 tanesi bölgeye ulaşabilir. Bunlardan sadece bir tanesi ovumu dölleme şansına sahiptir.

2.      Zona pellicuda’ya penetrasyon: dişi gamet çevresindeki bu bariyer akrozomun iç membranındaki enzimlerin yardımıyla delinir. Spermiumdan zona pellicudaya temas ettiği anda hemen buna bağlanır ve içeri girer. Zona pellicudanın geçirgenliği bu temasla birlikte değişir. Bu değişme oositten lizozomal enzimlerin salınmasını başlatır ve zona pellicudanın yapısını değiştirir. Buna zona reaksiyonu denir ve bu olay spermiumların türe özgü reseptör bölgelerini inaktive eder. Dolayısıyla zona pellicudaya pek çok spermium tutunmuş iken yalnızca bir tanesinin penetrasyonuna izin verilir.

3.      Oosit ve spermium membranlarının kaynaşması: spemium ve oosit membranları penetrasyonu sırasında kaynaşır ve spermium hücre membranını dışarıda bırakarak sadece baş ve kuyruk kısmı ile birlikte içeri girer. II. mayoz bölünme tamamlanır. Bu giriş ile birlikte yumurta hücresinde 3 değişiklik olur.

• Cortical reaksiyon ve zona reaksiyonu gerçekleşir.
• II. Mayozun tamamlanması: II. Mayoz tamamlandığında bir oosit bir de II. polar cisim ortaya çıkar. Bu hücreler 22+X kromozom sayısına sahiptir.
• Yumurtanın metabolik olarak aktivasyonu: Bunu sağlayan etmen bilinmemektedir. Muhtemelen bu etken spermiumdan salgılanmaktadır.

Penetrasyondan sonra spermiumda erkek pronucleusu oluşur. Erkek ve dişi pronucleusları kaynaşır. Bu kaynaşmadan önce her iki pronucleusda DNA replikasyonu olur.  Bunun nedeni ilk bölünmeden sonra meydana gelen 2 hücrenin DNA miktarının diploid olabilmesi içindir. Kromozomlar iğ iplikçikleri üzerinde yerleşirler ve oluşan 46 kromozomun 23’ü bir hücreye 23’ü diğer hücreye gider.

Oluşan iki hücreden diploid sayıda kromozom ve diploid DNA bulunur. Fertilizasyonun 3 sonucu vardır:

1. Diploid sayıda kromozomun sağlanması
2. Eşey belirlenir.
3. Yarıklanmanın başlatılmasıdır.