Sterilizasyon Cihazları

Sterilizasyon cihazlarını tanımadan önce, sterilizasyonun ne olduğunu ve hangi amaçla kullanıldığını öğrenmemiz gerekiyor.

Sterilizasyon Nedir? Mikroorganizmaların üretildiği besiyerlerinin, kullanılan araçların ve kimyasal maddelerin, mikroorganizmalardan (bakteri, fungus vs.) arındırılması işlemidir.

Sterilizasyon neden gereklidir? Yapılan mikrobiyolojik işlemlerin sağlıklı sonuç vermesi için çok önemlidir. Eğer işlemi steril şartlarda yapmazsak, istenmeyen mikroorganizmalar çalıştığımız ortamda (veya işlemde) üreyebilir ve çalışmamızı zorlaştırabilir (veya aksatabilir). Yani sterilizasyon, mikrobiyoloji laboratuvarı için olmazsa olmazdır.

Laboratuvarlarda en çok kullanılan sterilizasyon cihazları:

1)    Otoklav

2)    Pastör Fırını

3)    Biyogüvenlik kabini

Otoklav: Basınçlı su buharıyla çalışır. Vidalar ile gövdeye bağlı kapak, basınca dayanıklı bir kazan, manometre ve içerideki havayı boşaltan bir musluğu bulunmaktadır.

Su ile sterilizasyondaki amaç; su max. 100 dereceye ulaşabilir. Bu sıcaklık bize yetmediği için, su ile “hissedilen sıcaklık” tan yararlanarak dereceyi yükseltmek. Yani otoklav ile 1 atm basınçta 121 derecede 20 dakikalık bir sterilizasyon işlemi yeterlidir. Her mikroorganizmaya ve steril edeceğimiz materyalin erime sıcaklığına göre bu sıcaklık değeri değişebilmektedir. Otoklav buna göre ayarlanıp çalıştırılır. (115 derece 25 dk, 107 derece 30 dk,  105derece 60 dk)

Otoklavdaki işlem bittikten sonra kapağı hemen açılmamalıdır. Çünkü; içerisindeki materyallerin sıcaklığı çok fazla olduğu için kapak hemen açılırsa çatlamalarına ve zarar görmelerine neden olur. Bu yüzden kapak açılmadan önce aletlerin soğuması beklenir.

    Ancak;

·        Mineral yağlar

·        Mineral tozlar

·        Kan ürünleri

·        Serum

·        Yapısı bozulan maddeler otoklavda steril edilemez.

Ayrıca; inceleme işlemi biten, mikroorganizma bulunan besiyerleri de, (bazıları otoklav torbasına konularak)  steril edildikten sonra tıbbi atık kutusuna atılır. Bu işlem, patojen bakterilerin yayılmasını önler.

Pastör Fırını (Sterilizasyon Fırını): Sterilizasyon işlemini, kuru havayı ısıtarak ve bu sıcak havanın dolaşımını sağlayarak yapar.

Temizlenecek cam materyaller, madeni ve porselen eşyalar temiz ve kuru olmalıdır. Cihazın kapağı cihaz çalışır durumdayken kesinlikle açılmamalıdır. Aletler soğumadan kapak açılırsa, aletlerin çatlamaları söz konusu olabilir. Tam sterilizasyon için 150 derece 3 saat, 160 derece 1,5 saat, 170 derece 1 saat gereklidir.                                                                

Biyogüvenlik kabini: Kabinde yapılan sterilizasyon, içerisinde bulunan Ultra Viyole (Mor ötesi ışık - UV) lambaları ile yapılır.

·        Hazırlanıp dökülmüş besiyerleri için

·        Ekim işlemi bittikten sonra dezenfektanla iyice silindikten sonra, kabinin bir sonraki işleme hazır olması için, sıklıkla kullanılır.

UV ışığı açıkken, kabinde, çalışılacak numune (hasta numuneleri veya içinden örnek alınacak mikroorganizma üremesi olan besiyerleri vs.), yapısı bozulabilecek biyokimyasal kitler, bakteri süspansiyonu vs. kesinlikle bulunmamalıdır.

Biyogüvenlik kabinlerinin özellikleri, çalışılan mikroorganizmanın tehlikesine göre değişiklik gösterebilmektedir.

Bunlar dışında; sterilizasyon için kimyasal maddeler ve ışınlama yöntemleri de kullanılmaktadır.