Karbon ayak izi (Carbon footprint) nedir?

Salınan sera gazı miktarı açısından insan faaliyetlerinin çevreye verdiği zararın ölçüsüdür.

İki ana parçadan oluşur: Birincil (Doğrudan) ayak izi ve İkincil (Dolaylı) ayak izi.

Birincil ayak izi; evsel enerji tüketimi ve ulaşım (araba, uçak vb) gibi fosil yakıtların yanmasından ortaya çıkan doğrudan CO2 emisyonlarının ölçüsüdür.

İkincil ayak izi; kullandığımız ürünlerin tüm yaşam döngüsünden, yani, bu ürünlerin imalatı ve en sonunda bozulmalarıyla ilgili olan dolaylı CO2 emisyonlarının ölçüsüdür.

Ortalama bir kişinin, karbon ayak izini oluşturan etmenlerin oransal grafiği

Peki, karbon ayak izimizi azaltmak için neler yapabiliriz?

1. Tatillere uçakla gitmeyin.
2. Elektrik için yenilenebilir enerji kullanın.
3. Doğal Gaz, ısınma için güneş enerjisi kullanın; böylece doğal gaz faturanızı yılda % 70 azaltabilirsiniz.
4. Seyahatlerinizde mümkün olduğunca toplu taşıma araçlarını kullanın. Yerel otobüs hizmetlerinizi öğrenin ve kullanın.
5. Arabanızı yolculuk ayak izinizi azaltmak için paylaşın.

 Kaynak1

Ayrıca yapılması önerilen birkaç tane daha husus bulunmakta.

1. Çöpleri ayrıştırın ve yeniden kullanın. Kağıt (ve kağıt ürünleri), teneke, plastik torba ve cam şişe gibi şeyleri geri kazanım kutularına atabilir ya da geri dönüşüm yapan kurumlarla bağlantıya geçerek aldırabilirsiniz.
2. Pilleri çevreye ya da çöpe atmayın. Atık pillerin içerisindeki çeşitli kimyasal maddeler çöp depolama alanlarında yeraltı sularına ve toprağa karışarak kirlilik yaratabilir. Atık pilleri biriktirilerek, süpermarketlerde, okullarda, muhtarlıklarda, belediyelerin belirlediği toplama merkezlerinde bulunan atık pil kutularına atabilirsiniz.
3. Vejeteryan olun ya da daha az et yiyin. Herkes %100 vejeteryan olmak için hazır olmasa da, daha az et yemenin karbon ayak izini azaltmanın en hızlı yollarından biri olduğu bir gerçek. Ayrıca hayvan endüstrisi çoğundaki şartlardan dolayı da sağlıksız gıdalar çıkıyor. Haftanın en azından iki gününü sadece vejeteryan beslenmeye ayırarak işe başlayabilirsiniz.
4. Mevsimsel ve yerel meyve ve sebzeleri seçin. Kışın çilek ya da domates yemek çok cazip bir fikir gibi gelse de, bu gıdalar gezegenin diğer ucundan geldiği ya da çok fazla enerji tüketen seralarda yetiştiği için sürdürülebilir olmaktan çok uzak. Bu yüzden yaşadığınız yerde yetişen sebze ve meyveyi, yetiştiği mevsimde tüketin.
5. Bisikletinizi tozlandığı yerden çıkarın. Türkiye'de bisiklet yolları yok denecek kadar az olduğu için uygulaması zor bir karar olsa da, en azından kısa mesafelerde araba yerine bisikleti tercih edin. Eğer bisikletiniz yoksa, kısa mesafelerde yürüyüş de yapabilirsiniz.
6. Toplu taşımayı tercih edin. Daha fazla insanın toplu taşımayı tercih etmesi hem trafiği azaltır ve gideceğiniz yere daha rahat gitmenizi sağlar. Karbon salınımını da ciddi şekilde düşürür. Ayrıca, trafiğe çıkan her bir araç daha fazla petrol, daha fazla karbon salımı ve daha fazla trafik anlamına geliyor.
7. Ağaç dikin ve çevrenize de hediye edin. Kendi apartmanınız ya da evinizin bahçesine ağaç dikebileceğiniz gibi ormanlarda belirlenen alanlara da ağaç dikebilir, bu konuda çalışan organizasyonlarla iletişime geçebilirsiniz.
8. Evinizin enerji verimliliğini artırın. Ampullerinizi enerji tasarruflu olanlarla değiştirmek ciddi enerji tasarrufu yapmanızı sağlayacaktır. Kullanmadığınız zaman televizyon ve bilgisayarınızı kapatmak da evinizin enerji tüketimini azaltır. Eviniz kombi ile ısınıyorsa geceleri kapatabilir ya da derecesini azaltabilirsiniz.
9. Bu yıl elektronik cihazlar alırken tekrar düşünün. Yeni bir cep telefonu, dizüstü bilgisayar ya da televizyon almadan önce bir kez daha düşünün. Bunlara gerçekten ihtiyacınız var mı? Elektronik tüketimimiz rekor seviyelere ulaşmış durumda. Bu yıl kendinize yeni elektronik cihaz almama sözü verin. Eğer kullandığınız cihaz bozulduysa ve yenisini almak zorundaysanız eskisini bir elektronik atık geri dönüşüm tesisine gönderebilirsiniz.
10. Doğada daha çok vakit geçirin. Her hafta bir kez de olsa dışarıda yürüyüş yapma alışkanlığı edinin. Evlerimiz ve arabalarımızda vakit geçirmeye o kadar alıştık ki, pek çok insan artık doğanın neye benzediğini bile unutmuş durumda.
11. Plastik kullanımınızı azaltın. Naylon torbalar yerine bez torba kullanmayı tercih etmek hem daha şık bir görüntü oluşturacak hem de doğaya bıraktığınız atık miktarını azaltacaktır. Ayrıca pet su şişelerini tekrar kullanabilir ya da kendi mataranızı taşıyabilirsiniz. (Ayrıca pet şişedeki suların, sağlık açısından uygun olmadığı konusunda pek çok araştırma bulunmaktadır.)

Kaynak2