Ökaryotlar ve Prokaryotlar

Hücreler, yapılarına ve organizasyonlarının karmaşıklığına bağlı olarak birbirinden ayırt edilebilecek, prokaryotik ve ökaryotik olmak üzere iki temel farklı yapıya evrilmiştir. Mantar, protozoa ve helmintler ökaryotik iken, bakteriler prokaryotiktir.

• Ökaryotik hücre, çok sayıda kromozom içeren nükleer membranla çevrili gerçek bir nükleusa sahiptir ve yavru hücrelere kromozomların eşit bölüştürülmesini garanti altına alan mitotik aparat kullanır.
• Prokaryotik hücrenin nükleoiti, nükleer membran ve mitotik aparat olmaksızın gevşek organize olmuş tek çembersel DNA molekülünden oluşur (Tablo-3).

Prokaryotik ve ökaryotik hücrelerin karakteristikleri

• Prokaryotik bakteri hücrelerinin nükleer membran içinde DNA’sı yoktur. Mitotik bölünme yapmaz. Histonla ilişkili DNA’ları yoktur. Tek kromozoma sahiptir. Mitokondri, lizozom gibi membranla bağlantılı organelleri yoktur. 70S ribozoma sahiptir. Peptidoglikan içeren hücre duvarı vardır.
• Ökaryotik insan hücrelerinin nükleer membran içinde DNA’sı vardır. Mitotik bölünme yapar. Histonla ilişkili DNA’ları vardır. Birden fazla kromozomu vardır. Mitokondri, lizozom gibi membranla bağlantılı organelleri vardır. 80S ribozoma sahiptir. Peptidoglikan içeren hücre duvarı yoktur.

Farklı çekirdek türlerine ek olarak, hücreler diğer bazı özelliklerle de birbirinden ayırt edilir.

• Ökaryotik hücrelerin, mitokondri ve lizozomlar gibi organeller ve daha büyük (80S) ribozomları içerirken, prokaryotların organelleri yoktur ve daha küçük (70S) ribozomlar içerirler.
• Prokaryotların çoğu, özgün yapısal bir komponent olarak, aminoasitler ve şekerlerden oluşan bir polimer olan peptidoglikan içeren sert bir dış hücre duvarına sahiptir. Diğer taraftan ökaryotlar peptidoglikan içermezler. Ya esnek hücre membranı ile çevrilidirler ya da mantarlarda olduğu gibi tipik olarak iskeleti oluşturan bir N-asetilglikozamin homopolimeri olan kitin içeren sert bit hücre duvarına sahiptirler.
• Ökaryotik hücre membranı steroller içerirken , duvarsız Mycoplasma dışında hiçbir prokaryot membranında sterol yoktur.

Hareket bu organizmaların ayırt edilebileceği başka bir özelliktir . Protozoonların çoğu ve bazı bakteriler hareketliyken , mantar ve virüsler hareketsizdir . Protozolar , flagella , siliya ve psödopod olmak üzere üç farklı hareket organına sahip heterojen bir gruptur . Hareketli bakteriler yalnızca flagella aracılığıyla hareket ederler .

TERMİNOLOJİ

Bakteri , mantar , protozoa ve helmintler cins ve tür adının kullanıldığı iki isimli Linnean sistemine göre adlandırılırlar , fakat virüsler böyle isimlendirilmezler . Örneğin , herkesçe bilinen Escherichia coli bakterisinin adına bakıldığında , Escherichia cins ve coli tür adıdır . Benzer şekilde Candida albicans mayasının adı cins olarak Candida tür olarak albicans’tan oluşur . Fakat virüsler tipik olarak poliovirüs , kızamık virüsü , kuduz virüsü gibi tek bir isme sahiptirler . Bazı virüslerin iki kelimeden oluşan adları vardır , örneğin herpes simpleks virüs gibi , fakat bunlar cins ve türü temsil etmezler .