LYS, Bitkisel Hormonlar Konu Anlatımı

BİTKİSEL HORMONLAR

• Bitkilerde büyüme gelişmeyi hızlandıran hormonlar: Oksin, Giberellin, Bitkilerde büyüme ve gelişmeyi azaltan hormonlar: Etilen, Absisik Asit.
• Bu ders notumuzda bu hormonların görevlerini ve yapılarını göreceğiz.

Oksin:

Bitkilerin büyüme ve gelişmesinde en etkin hormondur. Bitkide hücre bölünmesi, hücre bölünmesi, hücre ve dokuların farklılaşmasını sağlayan hormondur. Bu sayede yaprak dökme, çiçek açma, meyve verme, tomurcuklanma gibi olaylar gerçekleşir. En önemli görevi, bitkinin güneşe yönelmesini sağlar. Oksin hormonu en çok bitkinin kök ve gövde uçlarında salgılanır.Buralarda bitkinin ışık görmeyen
kısmında fazla üretilir, böylece o bölümün hızlı büyümesini ve kıvrılarak güneşe yönelmesi sağlanır.

Bitkinin gövde ucunun farklı etkenlerle karşılaştığında oksin hormonunun salgılanması ve gövde ucunun büyümesinin değiştiği gözlemlenmiştir. Buğday tanesi ekildiğinde ilk çıkan gövdeye filiz, ucuna da koleopil denir. Buğdan tek çeneklidir. Çok çabuk fotosentez yapar. Bu yüzden bitki hızla büyür.

• Çimlenmiş buğdayı karanlık ortamda bekletirsek bitki dik olarak yukarı doğru çıkar
• Yalnız bir yönden gelen ışığa doğru bırakıldığında ışığa doğru döner.
•  Bitkinin gövde ucu ışığı alamayacak şekilde kapatıldığında ışık olmasına rağmen bitki ışığa yönelmez
• Bitkinin gövde ucu kesildiğinde rağmen yönelmediği görülmüştür.
• Bitkinin gövde ucu kesilip arasına mika konulduğunda ışığa rağmen bitkinin yönelmediği görülmüştür. Kesilen gövde kısımlarının arasına konulan mika, hücreler arası difüzyonu engellediği için oksin hormonu etkilenmiştir.
• Bitkinin  gövde ucu kesildiğinde arasına akar yerleştirildiğinde bitkinin ışığa yöneldiği görülmüştür. Çünkü Akar madde geçişini (difüzyon) engellemiştir.

Giberellin:

Bitkilerde gövdenin uzamasını ve meyvenin büyümesini hızlandırır. Tohumun çimlenmesini uyarır. Bitkinin erken ya da geç çiçek açmasına neden alır.

Sitokinin:

Bitkilerde hücre bölünmesini uyarıp bitkinin yaşlanmasını geciktirir. Tomurcukların gelişmesini ve yaprakların geç dökülmesinde etkilidir.

Etilen:

Yaprak dökümüne neden olur. Köklerin büyümesini engeller. Meyvenin olgunlaşmasına, nişastanın şekere dönüşmesinde etkilidir.

Absisik Asit:

Uygun olmayan ortamlarda tohumun çimlenmesini engeller. Tohumun uyku halinde kalmasını sağlar.

Yapay Bitki Hormonları:

• Yabani bitkileri yok etmek için
• Çiçek açmasını sağlamak
• Tozlaşmasız meyve oluşumunu sağlamak
• Kesik yerlerden köklerin çıkmasını sağlamak amacıyla kullanılır. Bu bitki hormonları (gübre) gereğinden fazla kullandığında bitkinin gelişmesini etkiler.